Dzisiaj, 21 kwietnia obchodzimy kolejną rocznicę narodzin Wiecznego Miasta, Caput Mundi, Rzymu (Natale di Roma). Wszyscy chyba pamiętamy ze szkoły datę 753 r. p.n.e. Jest to legendarna data powstania Rzymu Ab Urbe Condita lub Anno Urbis Conditae, określana też skrótem AUC.
Pamiętacie jak zapamiętać datę założenia Rzymu? Na siedmiu (7) wzgórzach piętrzy (53) się Rzym. No i mamy datę 753 r. p.n.e. Proste, nie? 🙂
Jak to z legendami bywa, są same kłopoty. Istnieją niejasności, tajemnice i mity. Podań i mitów na temat powstania Wiecznego Miasta nie brakuje. Jedna z nich to tzw. mit trojańsko-łaciński.
Ucieczka Eneasza z Troi (Federico Barocci, 1598)
Założycielem miasta był potomek Eneasza – bohatera wojny trojańskiej, Romulus. Eneasz uciekł z żoną Kreuzą i synem Askaniuszem z Troi, którą opanowali Achajowie. Długa wędrówka zaprowadziła ich do wybrzeży Lacjum. Zawarli sojusz z miejscową ludnością założyli swoje siedziby. Po kilku wiekach spokojnego panowania, w rodzinie królewskiej doszło do walk o sukcesję. Prawowity król, Numitor został usunięty z tronu przez rządnego władzy brata, Amuliusza. Zmusił on córkę Numitora, Ree Sylwię do przyjęcia kapłańskiej godności westalki. Westalkom groziła śmierć, jeśli wstąpiły w związek małżeński i miały dzieci. W ten oto sposób Amuliusz chciał zapewnić sobie niepodzielną władzę. Jednak historia potoczyła się zupełnie nie po myśli Amuliusza. Owocem związku Rei i boga Marsa byli bliźniacy, Romulus i Remus.
W ich żyłach płynęła, więc krew samego Eneasza. Amuliusz próbował pozbyć się bliźniaków zostawiając ich na pastwę losu nad brzegiem Tybru. Po raz kolejny Los nie był przychylny dla króla. Nurt rzeki wyrzucił bliźniaków u wybrzeża Palatynatu, gdzie znalazła ich legendarna wilczyca, która wykarmiła chłopców. Kiedy chłopcy osiągnęli wiek dojrzały, dowiedzieli się o swoim pochodzeniu. Udali się oni do Alba Longa i przywrócili oni na tron swojego dziadka Numitora. Powrócili na Palatyn i założyli osadę. Romulus miał zostać – według przepowiedni – królem miasta. Granice miasta miały zostać wyznaczone za pomocą pługu pchanego przez króla-założyciela. Granicy nie można było przekraczać. Jednak Remus zły na brata bliźniaka nie zastosował się do tej zasady. Przekroczył granicę. Skutkowało to zabiciem Remusa przez Romulusa. Właśnie według tradycji miało mieć to miejsce 21 kwietnia 753 r. p.n.e.
To dzięki uczonemu i pisarzowi rzymskiemu Marcusowi Terentiusowi Varro, zw. Warronem z Reate (I w. p.n.e.) znamy datę 753 r. p.n.e. gdyż to właśnie on jest autorem wyliczeń. Na niej oparł chronologię Liwiusz w Ab Urbe Condita. Trzeba jednak dodać, że teoria Warrona nie jest poparta dokumentami a jedynie spekulowana. Jednak wiemy doskonale, że data ta (753 r. p.n.e.) nie ma pokrycia w historii: od 509 r. p.n.e., kiedy nastąpił koniec monarchii rzymskiej, odliczono lata panowania legendarnych siedmiu królów rzymskich, przyjmując ok. 35 lat dla każdego z nich. Tak, więc akt założenia miasta przez Romulusa i wyznaczanie granicy miasta nigdy się nie wydarzył. Rzym nie narodził się a ewoluował. Przyznać trzeba, że legenda o Romulusie i Remusie, wykarmionych przez wilczycę jest naprawdę piękna.
Romulus panował dłuższy czas i miał zostać wzięty żywcem do nieba, by stać się bogiem Kwirynem (łac. Quirinus). Jego następcą na tronie rzymskim został Numa Pompiliusz. Starożytni od imienia Romulusa wywodzili nazwę miasta, dziś wiemy, że pochodzi ona od nazwy etruskiego plemienia Rumlna.
Siedmiu królów rzymskich:
Romulus (Romolo) 753 r. p.n.e. – 715 r. p.n.e.
Numa Pompiliusz (Numa Pompilio) 715 r. p.n.e. – 673 r. p.n.e.
Tullus Hostiliusz (Tullo Ostilio) 673 r. p.n.e. – 642 r. p.n.e.
Ankus Marcjusz (Anco Marzio) 642 r. p.n.e. – 617 r. p.n.e.
Tarkwiniusz Stary (Tarquinio Prisco) 617 r. p.n.e. – 578 r. p.n.e.
Serwiusz Tuliusz (Servio Tullio) 578 r. p.n.e. – 534 r. p.n.e.
Tarkwiniusz Pyszny (Tarquinio il Superbo) 535 r. p.n.e. – 509 r. p.n.e.
O siedmiu królach pisałem tutaj –> Siedmiu królów rzymskich – zarys historii
CIEKAWOSTKA!
W jednej z legend pojawią się tajemnicze ptaki (sępy), które jakoby miały był znakiem od bogów, na których łaskę zdali się bliźniacy w oczekiwaniu na rozstrzygnięcie sporu, który z nich ma nadać imię nowemu miastu. W I w. p.n.e. pojawia się wróżba, jasnowidztwo jakoby te dwanaście ptaków Romulusa oznacza trwanie Rzymu przez dwanaście wieków. Imperium rzymskie trwało dokładnie 12 wieków, przyjmując za daty graniczne lata od roku 753 r. p.n.e. do 476 r. n.e.
Bibliografia:
1. Jaczynowska, Historia starożytnego Rzymu, Warszawa 1978,
2. Gierowski, Historia Włoch, Wrocław 1986,
3. Wilczyński, E. Pobiedzińska, A. Jaworska, Porta Latina nova, Warszawa 2012,
4. Historia Powszechna, tom 4, Biblioteka Gazety Wyborczej,
5. Hughes, Rzym, Warszawa 2013,
6. L’Italia e cultura, Roma 2008.
źródło zdjęć: internet, zbiory własne
3 thoughts on “Ab Urbe Condita…urodziny Wiecznego Miasta.”