Przychodzi taki moment w nauce języka włoskiego (obcego), że zastanawiamy się, czy pewne zagadnienia są nam potrzebne do komunikowania się. Jeśli potrafimy bez (większych) przeszkód kupić sobie chleb w sklepie, zamówić pizzę we włoskiej restauracji oraz wymienić uprzejmości w drzwiach z Włochem, to przecież nic więcej do szczęścia nie jest nam potrzebne. Język ma służyć do komunikowania się z drugą osobą. To zdanie potwierdzi każdy filolog i każdy, kto uczy się języka. Ja także. Niemniej jednak im dalej w las, tym apetyt na poznanie go, rośnie. Przynajmniej ja tak mam. Dlatego też po przerobieniu już chyba wszystkich zagadnień gramatycznych w języku włoskim, postanowiłem zająć się passato remoto. Oczywiście te „wszystkie zagadnienia gramatyczne” są szlifowane nadal, to nie jest tak, że raz je przerobiłem i basta. Nauka języka obcego tak nie działa i z pewnością doskonale o tym wiecie.

kliknij w grafikę aby powiększyć i pobrać

Nad zasadnością nauki passato remoto powstało na różnych forach internetowych mnóstwo teorii, od takiej, że to „totalna strata czasu„, po teorie, że „bez passato remoto nie da się żyć„. Da się, da! Tylko, co to za życie? Nie no, żartuję. Tak naprawdę wszystko zależy od tego, co komu potrzebne jest do szczęścia, ucząc się języka włoskiego. Pamiętajmy, że jeśli czegoś nie używamy, nie oznacza, że nie istnieje. Passato remoto istnieje w świadomości Włochów i używają go. Szczególnie ci mieszkający na południu Półwyspu. Mając swego czasu konwersacje z Sycylijczykiem,  słyszałem, jak używał tylko remoto i ciągle się nie mógł przestawić, że ja go nie rozumiem i musi zamieniać go na passato prossimo, co było dla nie go wielką katorgą. Mnie passato remoto przydaje się do czytania książek po włosku, bo przede wszystkim tam znajdziemy ten czas. Już sam „Mały Książę” jest nafaszerowany tymi wszystkimi „disse”, „conobbe” i inne „vide”. Naturalnym jest fakt, że czytając książki, a nie znając passato remoto, domyślimy się, co oznacza dany czasownik w remoto. Ja jednak mam takie podejście (jest mocno subiektywne), że chcę to wiedzieć, a nie domyślać się. Nikogo przecież nie zmuszam do nauki remoto, mogę jedynie delikatnie zachęcać, aby je poznać i żeby się stało taką wisienką na wielkim torcie gramatycznych zmagań z językiem włoskim.

Nie twierdzę, że Włosi używają remoto tak bardzo powszechnie, jak passato prossimo czy condizionale, ale jednak używają. Zatem czym jest to passato remoto, ta kość niezgody wśród uczących się języka włoskiego?

Najogólniej rzecz ujmując, jest to czas przeszły historyczny i literacki odpowiednik passato prossimo. Wyraża on czynność przeszłą dokonaną, ale jest ona odległa od teraźniejszości i nie ma z nią zupełnie związku. Już same nazwy czasów wiele mogą nam wyjaśnić: prossimo – bliski, remoto – daleki. W zasadzie jest to słuszna definicja czasu passato remoto dla ogólnego zrozumienia różnicy między nim a passato prossimo. Należy jeszcze dodać, że jest on najbardziej nieregularnym czasem w swojej odmianie, ale…nie do końca jak się okaże kilka linijek niżej.

Jak tworzymy czas passato remoto? 

na końcu notki znajduje się lista czasowników nieregularnych w passato remoto w wersji PDF do pobrania

Jak wiemy, w języku włoskim występują trzy koniugacje –are, -ere, -ire. Odrzucamy od regularnych czasowników te końcówki, pozostaje nam sam temat czasownika, a do niego dołączamy odpowiednie końcówki dla odpowiedniej koniugacji. Wygląda to tak:

kliknij w grafikę aby powiększyć i pobrać

Czasowniki posiłkowe, czyli essere i avere są mocno nieregularne:

kliknij w grafikę aby powiększyć i pobrać

Jak napisałem wyżej, passato remoto to czas bardzo nieregularny w swojej odmianie. I tak faktycznie jest, ale wystarczy w sumie tylko jedna rzecz, a dokładniej znajomość…form participio passato. Dołożyłbym do tego znajomość form II osoby liczby mnogiej congiuntivo imperfetto. Wiem, wiem, mam tego świadomość jak to brzmi. Wierzcie mi, że tylko tak strasznie brzmi. Zaraz na przykładach zobaczycie, że nie taki diabeł straszny.

Z moich (i nie tylko moich, bo np. z obserwacji Guru włoskiej gramatyki, Katerinova) obserwacji wynika, że:

• te same czasowniki nieregularne w passato prossimo, są nieregularne także w passato remoto,
• większa część czasowników nieregularnych należy do drugiej koniugacji,
• nieregularnymi czasownikami pierwszej koniugacji to: andare, dare, stare
• nie wszystkie osoby w czasownikach nieregularnych w passato remoto są nieregularne, są to 1 os. lp, 3 os. lp i 3 os. lm., które (i tak) zachowują pewną regularność.

Jak zapamiętać formy nieregularne czasowników w passato remoto?
(przeanalizuj poniższe tabele i spróbuj złapać klimat, dalej pójdzie Ci schematycznie)

• Czasowniki, których temat kończy się na –nd, zamieniają się w spółgłoskę –s w participio passato i passato remoto

W ten sam sposób odmieniają się czasowniki: comprendere, apprendere, difendere, accendere, rendere, appendere, tendere.

• Czasowniki, których temat kończy się na –d, zamieniają się w spółgłoskę –s w participio passato i passato remoto

W ten sam sposób odmieniają się czasowniki: uccidere, deludere, illudere, ardere, dividere, esplodere, invadere.

• Czasowniki, których temat kończy się na spółgłoskę, zamieniają się w spółgłoskę –s

• Czasowniki zakończone na –cere przyjmują w participio passato końcówkę –to
  Czasowniki zakończone na –gere przyjmują w passato remoto końcówkę –si

W ten sam sposób odmieniają się czasowniki: cogliere, togliere, giungere, piangere, scegliere, sciogliere, attingere, spendere, distinguere, tingere, accorgersi, fingere.

• Czasowniki, których participio passato kończy się na –sto, w passato remoto przyjmują końcówkę –si

W ten sam sposób odmieniają się czasowniki: rispondere, nascondere.

• Czasowniki, których participio passato zakończone jest na –tto, w passato remoto przyjmują końcówkę –ssi

W ten sam sposób odmieniają się czasowniki: reggere, correggere, proteggere, trarre, dirigere, distruggere.

• Czasownik „condurre” i jego pochodne, ich participio passato zakończone na –otto, w passato remoto przjmują końcówkę –ssi

• Czasownik zakończone na –primere, ich participio passato zakończone jest na –esso, a w passato remoto na –essi

• Niektóre czasowniki podwajają spółgłoskę, zgodną z tematem czasownika (participio passato – regularne)

• Czasowniki „ciężkie” do sklasyfikowania

• Czasowniki nieregularne w passato remoto i ich participio passato trzeciej koniugacji

lista czasowników nieregularnych w passato remoto – pełna odmiana
wersja PDF do pobrania