Verbi pronominali…brzmi dość znajomo, bo verbi to czasownik, pronome to zaimek. Tak wiÄ™c sÄ… to czasowniki zaimkowe zwrotne. CharakteryzujÄ… siÄ™ tym, że do podstawowej wersji czasownika dodane sÄ… skÅ‚adowe w postaci albo zaimka zwrotnego albo particelle ci lub ne bÄ…dź obu naraz. Taka forma czasownika zmienia niekiedy akcent swojego pierwotnego znaczenia, albo po prostu zmienia caÅ‚kowicie jego znaczenie.

Verbi pronominali możemy podzielić na kilka grup pod względem końcówek. Oto przykłady:

• czasowniki zakoÅ„czone na –ci: andarci, arrivarci, cascarci, correrci, entrarci, esserci, metterci, perderci, rimetterci, ripensarci, scapparci, sentirci, starci, vederci, volerci, provarci;
• czasowniki zakoÅ„czone na –ne: andarne, farne;
• czasowniki zakoÅ„czone na –la: contarla, farla, finirla, paintarla, spuntarla;
• czasowniki zakoÅ„czone na –sela: cavarsela, cercarsela, contarsela, darsela, farsela, filarsela, godersela, intendersela, passarsela, prendersela, ridersela, sbrigarsela, spassarsela, svignasela, tirarsela;
• czasowniki zakoÅ„czone na –sene: andarsene, fregarsene, intendersene, restarsene, rimanersene, starsene, tornarsene, venirsene, infischiarsene;
• czasowniki zakoÅ„czone na –cela: avercela, farcela;
• czasowniki zakoÅ„czone na –cene: corrercene, volercene.

Zanim przejdziemy do (na pozór) skomplikowanej odmiany czasowników, spójrzmy co one mogą oznaczać, kiedy są w taki sposób złożone. I tak:

• andarsene – sÅ‚ownikowo oznacza iść/pójść sobie skÄ…dÅ›. Używamy go zazwyczaj w sytuacji, kiedy chcemy skÄ…dÅ› wyjść już, teraz, natychmiast i najchÄ™tniej tam nie wracać.
  Piwo z kolegami już się nam nudzi?
  Amici, me ne vado = przyjaciele, idę (sobie) stąd (bo jestem już zmęczony, znudzony wami, albo po prostu jest grubo po północy, a rano pobudka do pracy).
  Jeśli pamiętamy podstawowe znaczenie czasownika andare (iść, chodzić) to szybko załapiemy znaczenie andarsene. W wielkim uproszczeniu może to wyglądać tak: andar (iść) / se (sobie) / ne (miejsce z którego wychodzimy, stąd może być często w domyśle).

• aspettersela – używa siÄ™ go w obliczu nieoczekiwanego zdarzenia, wyraża zdziwienie i żal.
  Questa non me l’aspettavo! = Tego się nie spodziewałem!

• avercela – w zasadzie jest synonimem czasownika prendersela i oba oznaczajÄ… obrazić siÄ™ na kogoÅ›, być na kogoÅ› zÅ‚ym, uwziąć siÄ™ na kogoÅ›.
  (avercela) Ce l’hai con me? = masz coś do mnie?, jesteś na mnie zły?
  (prendersela) Te la sei presa? = obraziłeś się na mnie?
  Zauważcie, że avercela wyraziliśmy w czasie teraźniejszym, prendesela w czasie przeszłym passato prossimo.

• battersela – zwiać, uciec, zbiec.
  Noi ce la battiamo, qui le cose si fanno pericolose! = zwiewamy stÄ…d, robi siÄ™ tutaj niebezpiecznie!

• bersela – Å‚yknąć coÅ›, uwierzyć w nieprawdziwe rzeczy, zaakceptować kÅ‚amstwo jako prawdÄ™.
  È talmente scemo che se le beve tutte! = jest tak głupi, że uwierzy we wszystko!
  Warto zapamiętać, że bersela w passato prossimo odmienia się z czasownikiem posiłkowym essere, ponieważ jak rozbierzemy na czynniki pierwsze berSEla to zauważymy, że to se to nic innego jak zaimek zwrotny si, a czasowniki zwrotne w passato prossimo odmieniamy z essere, prawda? 😉

• cavarsela – radzić sobie, dać sobie radÄ™.
  Non mi piace la matematica, ma me la cavo con la fisica = nie lubiÄ™ matematyki ale z fizykÄ… (jakoÅ›) sobie radzÄ™.
  Me la cavo bene con l’italiano = dobrze sobie radzę z włoskim.

• farcela – dać sobie radÄ™ w znaczeniu znosić coÅ›, wytrzymywać.
  Non ce la faccio piu’ – już dÅ‚użej nie dam rady, już dÅ‚użej tego nie wytrzymam.
  Ce la fai? – Dasz radÄ™?
  Jeśli do farcela chcemy dodać drugi czasownik, to rozdzielamy je przyimkiem a.
  Ce la fai a scendere? – Dasz radÄ™ zejść? (np. ze schodów)
  Ce la fai a spingere? – Dasz radÄ™ pchnąć? (np. drzwi)
  W momencie gdy ten drugi czasownik rozpoczyna się na samogłoskę a np. aprire, to musimy do przyimka a dodać spółgłoskę d.
  Ce la fai ad aprire? = Dasz radę otworzyć?

• infischiarsene (di) – gwizdać na coÅ›, absolutnie nie być czymÅ› zainteresowany.
  Me ne infischio di dove vai, non mi interessi più! = nie interesuje mnie (gwiżdżę na to) dokąd pójdziesz, nie interesuje mnie to więcej!.

• fregarsene (di) – mieć coÅ› gdzieÅ›. Mniej wiÄ™cej podobne znaczenie do infischiarsene. Choć częściej pewnie sÅ‚yszeliÅ›cie jak WÅ‚osi mówiÄ…
  non me ne frega niente! Nic mnie to nie obchodzi!
  Uwaga! Czasownik fregare odmieniamy w 3 os. l.poj., ponieważ mówimy o tym co nas nie obchodzi, a nie o tym co my mamy w nosie.

Odmiana:
Verbi pronominali odmieniają się na pozór skomplikowanie. Ale wystarczy tylko uważniej się przyjrzeć koniugacji. Kiedy odmieniamy te twory czasownikowe w czasie teraźniejszym, robimy to tak jakkolwiek by nie było tych wszystkich przydatków w postaci zaimków i particelli. Do tego odmieniamy przez osoby zaimek zwrotny (si-se). Jedyną nieodmienną formą jest particella ci bądź ne.

ANDARSENE

Andarsene – czas teraźniejszy presente:
io me ne vado
tu te ne vai
lui/lei se ne va

noi ce ne andiamo
voi ve ne andate
loro ce ne vanno

Andarsene – czas przeszły imperfetto
io me ne andavo
tu te ne andavi
lui/lei se ne andava

noi ce ne andavamo
voi ve ne andavate
loro ce ne andavano

Andarsene – czas przeszły passato prossimo
io me ne sono andato/a
tu te ne sei andato/a
lui/lei se n’è andato/a

noi ce ne siamo andati/e
voi ve ne siete andati/e
loro ce ne sono andati/e

UWAGA na formę w 3 os. l. poj. = lui/lei se n’è andato/a, a nie lui/lei se ne è andato/a

FARCELA

farcela – czas teraźniejszy presente:
io ce la faccio
tu ce la fai
lui/lei ce la fa

noi ce la facciamo
voi ce la fate
loro ce la fanno

farcela – przeszły imperfetto:
io ce la facevo
tu ce la facevi
lui/lei ce la faceva

noi ce la facevamo
voi ce la facevate
loro ce la facevano

farcela – przeszły passato prossimo:
io ce l’ho fatta
tu ce l’hai fatta
lui/lei ce l’ha fatta

noi ce l’abbiamo fatta
voi ce l’avete fatta
loro ce l’hanno fatta

Dlaczego w passato prossimo fare nie odmienia się jako fattO tylko fattA? Wynika to z tego, że czasownik fare odnosi się do zaimka la. Rozkładając to na czynniki pierwsze, forma ce l’ho fatta = ce + la + ho + fatta.

Kilka odmian verbi pronominali w czasie teraźniejszym przygotowałem dla Was na ciekawych, specjalnych tablicach, które możecie ściągnąć sobie na komputer, tablet czy co tam chcecie, ustawić jako tapetę i uczyć się patrząc mimowolnie na nie. Wystarczy, że klikniesz w obrazek poniżej, a otworzy się on w nowym oknie gotowy do zapisu.

Wiem jedno, poradzicie sobie z tymi czasownikami zaimkowymi!
Ve la cavate con questi verbi pronominali!

Tablice znajdziecie także na Pinterest.

Przykłady użycia niektórych verbi pronominali pochodzą z internetu.

 

Zapisz

Zapisz