Włochy nowożytne, jako zjednoczone państwo istnieje dość krótko, bo dopiero od roku 1861 (1870 r. – zajęcie Rzymu). Kiedy jednak mówimy o historii Włoch a dokładniej Rzymu, mamy na myśli już okres starożytny. Dla przypomnienia tylko dodam, że legendarny początek Rzymu (miasta i królestwa) to rok 753 p.n.e.

Przed zjednoczeniem Włoch, na Półwyspie Apenińskim roiło się od malutkich państewek, księstw, królestw i innych form państwowości. Organizmy te rywalizowały ze sobą na płaszczyźnie gospodarczej, ekonomicznej, czy politycznej. Intrygi, sojusze, zdrady. Tak wyglądały „Włochy” w dobie średniowiecza i renesansu.

Przed 1861 r. Włochy to tylko pojęcie geograficzne. Jako pojęcie polityczne, istnieją od 1861 r. Ale już wcześniej pojawia się jednak organizm polityczny, który znamy pod nazwą Republika Włoska, jak określano Republikę Cispadańską. W 1805 r. Napoleon Bonaparte przyjął nawet tytuł króla Włoch. Państwo istnieje do 1814 r. a teoretycznie do 1815 r., kiedy to zlikwidowano je postanowieniami na Kongresie Wiedeńskim. Okres pomiędzy Republiką Włoską a Włochami nowożytnymi to czas, kiedy rozwijała się dość dynamicznie włoska świadomość narodowa.

Periodyzację Włoch nowożytnych można przedstawić w następujący sposób:
– do 1870 r. – okres tzw. Risorgimento, czyli zjednoczenie Włoch w jednolite narodowo państwo,
– 1870 – 1919 – okres monarchii,
– 1919 – 1945 – okres faszyzmu,
– po 1945 r. – czasy współczesne.

Dlaczego nie jesteśmy w stanie wyznaczyć granicy, nawet umownej, od której będziemy liczyć początek procesu zjednoczenia? Odpowiedź nie jest łatwa. Istnieje na ten temat mnóstwo hipotez, o których wspomnę w dalszej części tekstu.

Okres zjednoczenia Włoch określamy mianem Risorgimento. Oznacza on dosłownie „odrodzenie” lub zmartwychwstanie (łac. resurrectio). Słowo to jest synonimem znanego nam określenia renesansu, czyli „rinascimento”. Zostało spopularyzowane przez włoskiego pisarza Vittorio Alfieri w XVIII wieku. Według niego, Risorgimento wypełni się wtedy, gdy Italia wyswobodzi się spod obcego jarzma, czyli spod francuskiej „okupacji”. Określenie to nabrało własnego życia do tego stopnia, że kiedy w 1847 r. hr. Kamil Benso di Cavour (późniejszy premier zjednoczonych Włoch), zakładał czasopismo wspierające liberalizm, zjednoczenie Włoch i konstytucjonalizm, nazwał je „Il Risorgimento”. Po roku 1870 czas jednoczenia się Włoch oficjalnie nazywano okresem Risorgimento.

Ale co z datą początkową okresu jednoczenia? Istnieje wiele hipotez na ten temat.

Najstarsza mówi, że risorgimento było wynikiem długiej ewolucji, która rozpoczęła się jeszcze w XVIII wieku wraz z powolnym wzrostem włoskiej świadomości narodowej, która była wynikiem wpływów Wielkiej Rewolucji Francuskiej.

Druga hipoteza, była bardzo podobna do pierwszej. Głosi jakoby rewolucja francuska miała bezpośredni wpływ na początek procesu jednoczenia Włoch. Ale nawet bez rewolucji, Risorgimento zaczęłoby rozprzestrzeniać się w świadomości mieszkańców Półwyspu Apenińskiego. Ojcem tej hipotezy był profesor uniwersytetu w Bolonii, Giosue Carducci.

Kolejna hipoteza zatacza szersze kręgi i mówi o Risorgimento, jako części składowej ogólnej rewolucji atlantyckiej, przez którą przeszły wszystkie kraje europejskie wraz Ameryką. Jest to teoria dość śmiała i według mojej oceny bardzo naciągana, bo rozmywa się kiedy zaczniemy dochodzić do szczegółów.

Inne teorie głoszą także hasła o zjednoczeniu ze względów ekonomicznych i gospodarczych. Zjednoczenie przyszło przecież z północy, a północ, czyli Piemont był najbardziej rozwinięty gospodarczo. Tak więc zjednoczenie było nie do uniknięcia jeśli chciano zatrzeć różnice gospodarcze i wyrównać poziom uprzemysłowienia Italii. Mówiono także o wpływie na zjednoczenie Włoch, dynastii sabaudzkiej (wł. Casa di Savoia), panującej w Sabaudii i Piemoncie. Po zjednoczeniu Włoch, królami byli przedstawiciele właśnie tej dynastii.

                                                            Wiktor Emanuel II

Powyższe hipotezy nie są jedynymi dotyczącymi zjednoczenia Włoch. Problem ze zdefiniowaniem daty początkowej będzie trudny, jeśli nawet niemożliwe. Ilość i różnorodność hipotez mnoży się wraz z ilością osób badający ten okres.

Zapisz

Zapisz

Zapisz